De visie sluit aan op verschillende al lopende miljoeneninvesteringen vanuit onderzoeksinstellingen, bedrijfsleven en overheden om Nederland beter aan te sluiten op de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie.
Staatssecretaris Alexandra van Huffelen deelde op Linkedin:
"In nauwe samenwerking met vele departementen zoals het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Ministerie van Economische Zaken en Klimaat, het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de medeoverheden, heb ik vanochtend onze visie op generatieve AI gepresenteerd.
Hoe krijgen we grip op een nieuwe systeemtechnologie? Een technologie die uiteindelijk een fundamentele en langdurige invloed zal hebben op alle domeinen van de samenleving. We zien bijvoorbeeld hoe generatieve AI bedrijven efficiënter kan maken, maar ook hoe het werknemers bedreigt in hun levensonderhoud.
Generatieve AI is als een Formule 1-wagen, die opeens ook nog blijkt te kunnen vliegen, de atmosfeer kan bereiken, in zee kan duiken en ook nog onzichtbaar is op de radar.
Eén ding weten we zeker: bestaanszekerheid mag nooit door big tech in de waagschaal worden gelegd. Daar bescherming tegen bieden, zorgdragen voor die evenwichtige verdeling van lusten en lasten, daar is deze visie voor.
De visie van het kabinet is dat de samenleving het volle potentieel van generatieve AI kan benutten, als de overheid actief bijdraagt aan veilige en rechtvaardige ontwikkeling en gebruik van generatieve AI.
Wij, als overheid, gaan ervoor zorgen dat generatieve AI:
- Op een veilige manier wordt ontwikkeld en gebruikt
- Op een rechtvaardige manier ook
- Dat generatieve AI het menselijk welzijn, duurzaamheid en de menselijke autonomie dient, en
- Bijdraagt aan onze welvaart
Dit alles vraagt om zowel het reguleren van AI-systemen, als om het stimuleren ervan. Wij gaan daar dan ook vol op inzetten. Één van die dingen we gaan doen, is dat we een eigen ‘GPT-NL’ laten ontwikkelen door TNO, Nederlands Forensisch Instituut en SURF. Zo verkleinen we onze afhankelijkheid van big tech – we ontwikkelen een werkelijk waardengedreven alternatief.
Ik vertrouw erop dat we met deze overheidsbrede visie een mooie basis hebben gelegd om generatieve AI in lijn te brengen met onze waarden. Een basis waar ook een volgend kabinet, van welke samenstelling dan ook, op voort kan bouwen. Op voort moet bouwen."
De opkomst van Generatieve AI
AI is een systeemtechnologie die grote impact heeft op alle domeinen en sectoren van onze samenleving, en zal alle beleidsterreinen van de overheid raken. Generatieve AI is een specifieke vorm van AI. Het helpt mensen bij het genereren van bijvoorbeeld tekst, computercode, beeld en audio en is nu al een krachtig verlengstuk van het analytisch en scheppend vermogen van mensen gebleken. Zeker sinds de lancering van chatbot ChatGPT eind 2022, en de introductie van andere generatieve AI-tools zoals Google Bard, Midjourney en DALL-E, is het gebruik van AI-onderdeel gaan uitmaken van het dagelijks leven van veel mensen in Nederland.
Nieuwe acties kabinet
Het kabinet vraagt de Sociaal Economische Raad (SER) om de impact van AI op de arbeidsproductiviteit, kwantiteit en kwaliteit van werk in kaart te brengen. Daarnaast zal de overheid campagnes gaan voeren om burgers uit te leggen hoe je gegevens kan beschermen tegen training van generatieve AI-modellen. Ook wordt de inrichting van een veilige en bruikbare publieke nationale AI-testfaciliteit verkend, starten er dit jaar vanuit AINEd InnovatieLabs publiek-private samenwerkingen, wordt er gestart met verantwoorde generatieve AI-toepassingen in concrete dienstverlening bij de overheid en komt er een Rijks AI validatieteam dat beschikbare AI-toepassingen gaat beoordelen op bijvoorbeeld non-discriminatie. Tot slot zal het kabinet blijven inzetten op wetgevingsadvisering door toezichthouders over wettelijke kaders.
Met de ontwikkeling van een eigen open taalmodel, GPT-NL, afgelopen november is het startschot gegeven voor het stimuleren van de ontwikkeling van (open) Nederlandse en Europese large language models, in lijn met publieke waarden. Uit de eerste financieringsronde voor Faciliteiten Toegepast Onderzoek (FTO) van het ministerie van EZK ontvangt GPT-NL hiervoor een bijdrage van € 13,5 miljoen. Met het AINed-programma vanuit het Nationaal Groeifonds is er bovendien € 204,5 miljoen beschikbaar voor kennis, innovatie en het toepassen van Nederlandse AI(-systemen).
Kansen en mogelijkheden
Generatieve AI zal grote impact hebben op economie, maatschappij en op zowel centrale als decentrale overheden. Er liggen kansen met betrekking tot productiviteitsgroei en nieuwe taken en verantwoordelijkheden binnen organisaties en in de economie als geheel. Ook kan het een bijdrage leveren aan de verbetering van interne organisatorische procedures en dienstverlening. Binnen wetenschappelijk onderzoek kan generatieve AI bijdragen aan het bedenken, verbeteren en versnellen van onderzoeksmethodes.