Op dinsdag 4 maart stemde de Tweede Kamerleden over een aantal moties op het gebied van digitalisering. De volgende moties zijn met een (grote) meerderheid aangenomen:
- Motie registratie algoritmen
Kamerlid Jesse Six Dijkstra (NSC) roept het voltallige kabinet op om voor de zomer per departement een brief te sturen aan de Kamer met daarin een plan voor de registratie van impactvolle algoritmen boven op de plannen voor het registreren van hoog-risico AI. Staatsecretaris voor Digitalisering Zsolt Szabó heeft eerder de ambitie uitgesproken om voor 2025 het algoritmeregister gevuld te hebben, maar tot op heden is dit register maar zeer beperkt gevuld. Six Dijkstra wil dat de staatssecretaris expliciet ingaat op de vraag of er voldaan wordt aan de wettelijke eisen.
- Motie open over algoritmes
Kamerleden Barbara Kathmann (GroenLinks-PvdA) en Jesse Six Dijkstra (NSC) verzoeken de regering om het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens op te volgen om transparant te zijn over algoritmes. Burgers dienen altijd geïnformeerd te worden wanneer er ten aanzien van hen (deels) geautomatiseerde risicoselectie heeft plaatsgevonden en dit tot een besluit heeft geleid. De communicatie hierover moet helder zijn en burgers moeten worden geattendeerd op alle mogelijkheden om bezwaar te maken of een klacht in te dienen. De Kamer moet binnen drie maanden geïnformeerd worden over de uitkomst.
Tijdens dezelfde vergadering in de plenaire zaal werd ook de volgende motie over opkomende technologieën aangenomen:
- Motie over digitale autonomie in het Coördinatiebesluit BZK
Deze motie werd eveneens ingediend door Jesse Six Dijkstra (NSC) die vindt dat de overheid voor zijn informatiesystemen en hoogtechnologische toepassingen als Al en cloud moet aansturen op het realiseren van een hogere mate van digitale autonomie. Volgens hem is dit alleen mogelijk wanneer er sprake is van samenhangend overheidsbeleid en een duidelijke centrale coördinatie daarop. Daartoe verzoekt hij de regering om het Coördinatiebesluit organisatie, bedrijfsvoering en informatiesystemen rijksdienst uit te breiden, zodat de Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties:
1. kaders kan vaststellen ter bevordering van de digitale autonomie van de informatiesystemen van de ministeries;
2. in verband met het bevorderen van de digitale autonomie eisen kan stellen aan voorzieningen die door alle of een daarbij aangegeven deel van de ministeries zullen worden gebruikt.
Aangehouden moties
De betrokken Kamerleden hebben besloten om de overige twee moties die waren ingediend op het gebied van opkomende technologieën aan te houden. Dit gebeurt vaak om lopende ontwikkelingen af te wachten en/of eerst aanvullende informatie te verkrijgen. Deze moties worden mogelijk later opnieuw in stemming gebracht:
- Motie over lokaal draaiende AI-modellen
Om het risico op het doorsluizen van gevoelige overheidsinformatie of persoonlijke data van burgers naar producenten van Al-technologie om veiligheidsredenen zo klein mogelijk te maken, verzoekt Jesse Six Dijkstra (NSC) de regering om als overheidsbeleid te hanteren dat Al-modellen in principe lokaal op overheidssystemen moeten draaien.
- Motie Informatieverzoek overzicht zakelijke relaties Nederlandse overheid en bedrijven gelieerd aan Elon Musk
Harmen Krul (CDA) verzoekt de regering een overzicht van alle zakelijke relaties tussen de Nederlandse overheid en bedrijven gelieerd aan Elon Musk met de Kamer te delen. Hij wil dit omdat in de VS met de verkiezing van Donald Trump “een tech-oligarchie lijkt te ontstaan, waarbij CEO’s van big tech vergaande economische en politieke invloed verwerven en waarvan Elon Musk het belangrijkste gezicht is”.
Verworpen moties
Tot slot werden de volgende moties op het gebied van de inzet van algoritmes en data-ethiek verworpen, omdat hiervoor geen meerderheid was te vinden in de Tweede Kamer:
- Motie onderzoek private partijen en toepassing Handreiking Non-Discriminatie by Design
Kamerlid Dogukan Ergin (Denk) had de regering verzocht om te onderzoeken in welke mate private partijen de stappen uit de Handreiking Non-Discriminatie by Design toepassen bij de ontwikkeling en inzet van algoritmen en de Kamer hierover te informeren. Deze Handreiking is opgesteld om te waarborgen dat algoritmen op een transparante en non- discriminerende wijze worden ingezet. - Motie lijst algoritmes
Kamerlid Dogukan Ergin (Denk) had de regering verzocht om een lijst te delen met de Kamer van ‘alle algoritmen waarbij eventuele gevolgen voor betrokkenen van selectie intreden zonder betekenisvolle menselijke tussenkomst’.
Meer digitale autonomie voor Europa
Omdat Europa te afhankelijk is geworden van een technologie-stack uit de VS en China, wil Europa de digitale autonomie de komende tijd verder vergroten. Onlangs verscheen hierover een rapport van de Bertelsmann Stiftung, waar ook de Nederlandse wetenschapper en hoogleraar Haroon Sheikh zijn medewerking verleende.
Ook Topsector ICT vindt digitale autonomie een belangrijk thema en verkent met haar stakeholders hoe hier goed op kan worden aangesloten vanuit de Kennis- en Innovatieagenda (KIA) Digitalisering en de Actieagenda's voor AI/Data en Cybersecurity Technologies die momenteel worden opgesteld.